Życiorys

mw1Urodziłem się 8 października 1954 w Czarnej Wsi Kościelnej na Podlasiu, gdzie rodzice moi, nauczyciele, tworzyli od podstaw kolejną szkołę. Wkrótce potem zamieszkaliśmy w rodzinnym  Supraślu. Tu ukończyłem szkołę podstawową, a w 1973 III Liceum Ogólnokształcące w Białymstoku. W latach 1973-1976 studiowałem polonistykę na Uniwersytecie Warszawskim (indywidualny tok studiów, opiekun naukowy prof. Roman Taborski, praca magisterska pod kierunkiem prof. Henryka Jurkowskiego o teatrze mechanicznym XVIII-XIX wieku, dyplom z wyróżnieniem, 1976). W sezonie 1976/77 podjąłem pracę asystenta reżysera w Białostockim Teatrze Lalek. Przez rok poznawałem sztukę lalkarską uczestnicząc w przygotowywaniu nowych spektakli oraz obserwując pracę najwybitniejszych twórców-lalkarzy podczas staży teatralnych odbywanych w teatrach: Jana Dormana w Będzinie, Leokadii Serafinowicz w Poznaniu, Natalii Gołębskiej w Gdańsku.

Od 1 VII 1977 związałem się z Instytutem Sztuki PAN w Warszawie, gdzie pracowałem do 31 XII 2005. Byłem przez blisko 20 lat redaktorem „Pamiętnika Teatralnego”, u boku prof. prof. Bohdana Korzeniewskiego, Zbigniewa Raszewskiego, dr. dr. Jerzego Timoszewicza i Andrzeja Wysińskiego. Jednocześnie z pracą redakcyjną prowadziłem badania naukowe nad teatrem lalek, uwieńczone w 1989 roku pracą doktorską pt. Dzieje teatru lalek w Polsce (do roku 1945), Instytut Sztuki PAN, Warszawa 1990, a w 2013 – zakończonym przewodem habilitacyjnym (Dzieje teatru lalek w Polsce, 1944-2000, Akademia Teatralna im. Zelwerowicza, Warszawa 2012). W 1997 objąłem kierownictwo Słownika Biograficznego Teatru Polskiego, które sprawowałem do końca 2000 roku, będąc adiunktem w Zakładzie Teatru.

Równolegle z pracą w Instytucie Sztuki, od 1977 współpracowałem z Wydziałem Lalkarskim w Białymstoku PWST im. Zelwerowicza w Warszawie, prowadząc zajęcia ze studentami nt. historii teatru lalek na świecie i seminaria magisterskie. W 1999 roku objąłem funkcję prorektora warszawskiej Akademii Teatralnej d/s Wydziału Sztuki Lalkarskiej w Białymstoku, którą sprawowałem przez dwie kadencje (do jesieni 2005), co rozluźniło moje związki z Instytutem Sztuki i w konsekwencji doprowadziło do odejścia z Instytutu z końcem 2005. Współpracę z Akademią Teatralną kontynuuję do dziś.

Okresowo współpracowałem jako konsultant d/s teatru lalek (główny specjalista) z Ministerstwem Kultury i Sztuki (1990-1992), w okresie kierowania ministerstwem przez Izabelę Cywińską, oraz konsultant programowy w Teatrze Lalek „Arlekin” w Łodzi (1992-1996).

W latach 2005-2012 byłem dyrektorem naczelnym i artystycznym Białostockiego Teatru Lalek, następnie szefem Teatru Animacji w Poznaniu (2014-2017). Pochłonęła mnie praktyka teatralna, zarządzanie instytucjami kultury oraz bogata współpraca międzynarodowa rozwijana wokół kierowanych przez mnie scen. Przez kilka sezonów (2016-2020) pełniłem funkcję konsultanta artystycznego w Teatrze Amber w Shenzhen (Chiny).

Od połowy lat 80. (do 2011) należałem do władz Polskiego Ośrodka Lalkarskiego UNIMA (międzynarodowe stowarzyszenie lalkarzy); w okresie 1995-1999 pełniłem funkcję prezesa POLUNIMA. Od początku lat 90. zasiadałem we władzach najwyższych UNIMA International (Executive Committee), także w międzynarodowych komisjach lalkarskich UNIMA: najpierw The Scientific Research Commission (1990-1996), w latach 1996-2000 – kierowałem pracami The Communication and Publication Commission, w 2000-2004 i ponownie 2008-2012 prowadziłem The Training Commission, międzynarodową komisję kształcenia, której od 2012 jestem członkiem.

Zajmuję się szeroko pojętą refleksją dotyczącą teatru lalek. Piszę, redaguję i wydaję. W latach 90. prowadziłem m.in. dwie serie wydawnicze: Lalkarze – materiały do biografii, w której ukazały się 34 tomiki dokumentujące działalność artystyczną lalkarzy polskich, oraz – O teatrze lalek, w której ukazało się 6 tomów prac historyczno- i teoretyczno-teatralnych z dziedziny lalkarstwa. W 2000 roku ukazał się pod moją redakcją (i współautorstwie) tom The Worldwide Art of Puppetry / L’Art Mondial de la Marionnette. UNIMA 2000, dwujęzyczna publikacja o współczesnej sztuce teatru lalek na świecie, będąca jednocześnie podstawowym kompendium wiedzy o teatrze lalek i praktycznym przewodnikiem po światowym lalkarstwie. W 2009 ukazało się monumentalne dzieło Encyclopédie mundiale des Arts de la Marionnettes (UNIMA, Editions l’Entretemps, Montpelier 2009), której jestem współautorem, także członkiem Rady Naukowej i Komitetu Redakcyjnego (w 2017 ukazała się poprawiona i uzupełniona wersja online, w językach francuskim, angielskim i hiszpańskim: https://wepa.unima.org/).

Wiele lat zajęło mi badanie polskiego teatru lalek. Rezultatem moich studiów są: Dzieje teatru lalek w Polsce (do roku 1945), wydane w Instytucie Sztuki PAN, Warszawa 1990, Dzieje teatru lalek w Polsce, 1944-2000 (Akademia Teatralna im. A. Zelwerowicza, Warszawa 2012), uhonorowane Nagrodą Polskiego Towarzystwa Badań Teatralnych za najlepszą publikację książkową z zakresu wiedzy o dramacie, teatrze, widowiskach i innych sztukach performatywnych za rok 2012 oraz ostatnia publikacja Teatr lalek w dawnej Polsce (Fundacja Akademii Teatralnej i Akademia Teatralna im. A. Zelwerowicza, Warszawa 2018).

Dziś pochłaniają mnie dwie aktywności: naukowo-dydaktyczna w Akademii Teatralnej im. Aleksandra Zelwerowicza w Warszawie (na kierunku Wiedza o Teatrze i kierunku lalkarskim w Filii AT w Białymstoku) oraz szeroka działalność międzynarodowa (konsultacyjna, wykładowa i organizacyjna).